2
0
*TDA Dergisi Eylül-Ekim 2020 sayısı Cilt: 126 Sayı: 248 Sayfa: 65-76
Öz
Dış kaynaklı bir hastalık olarak Osmanlı topraklarına giren frengi, 1877-
1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra bir salgın haline gelmiştir. Osmanlı Devleti’nde öncelikle Kastamonu ve havalisinde yoğunlaşan frengi, zamanla diğer Anadolu şehirlerine yayılmıştır. Frengi’nin Anadolu’da etkili olan şehirlerinden biri de Hüdavendigar Vilâyeti’ne bağlı Atranos kazasıydı. Osmanlı Devleti için bir asker kaynağı olan bölge, yoğun biçimde askeri hareketliliğe sahne olmuştur. Devletin çok farklı cephelerinde mücadele eden Atranoslu askerler, barış döneminde frenginin memleketlerine taşınmasına neden olmuştur. Atranos’un dağlık yapısı ve gerekli sağlık hizmetlerinden yoksun olması frenginin bölgede kronikleşmesine neden olmuştur. Osmanlı devlet adamlarının aldığı önlemler, devletin zayıflayan ekonomisine bağlı olarak Atranos’ta frengiyle mücadelede yetersiz kalmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde sağlıktaki gelişmeler, frenginin Atranos’ta yayılmasını azaltsa da bu hastalığı tam anlamıyla yok edememiştir. Frengi, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzun yıllar Atranos’ta ciddi bir sağlık buhranına ve nüfus kaybına neden olmuştur.
Anahtar kelimeler: Hüdavendigar, Atranos, Orhaneli, Frengi, Sağlık.
