10
0
Dağ Yöresi, tarih boyunca önemli medeniyet ve kültürlere ev sahipliği yaptı. Bu yönüyle zengin bir birikime sahip olan yöre, dünya medeniyetine mal olmuş önemli isimler de yetiştirdi. Eserleri hala ilgi gören Yunanlı düşünür Alius Aristides, genç yaşta haklı bir şöhrete kavuşan Romalı Doktor Aristokles ve Osmanlı’da geleneksel okçuluğun zirvesi kabul edilen Bursalı Şüca, bir çırpıda akla gelenlerdir. Bunlardan Aristides’i ve faaliyetlerini hemşerilerimize kısaca tanıtalım.
Aristides, (MS.117-181) Mysia bölgesinde bulunan Hadrianoi’de dünyaya geldi. Hadrianoi, kurucusu Roma İmparatoru Hadrianus’tan ismini alan ve Osmanlı döneminde Adranos olarak anılan kenttir. Kentin, bugünkü Orhaneli ilçesi ile Kusumlar Köyü arasında konumlandığı tahmin edilmektedir. Kentin kalıntılarını Orhaneli’nin farklı mevkilerinde yaygın olarak görmek mümkündür. Bu yönüyle Aristides’in Adranos’lu bir dağlı olduğunu söylemek pek de yanlış olmaz.
Varlıklı bir ailenin çocuğu olan Aristides, İzmirde, sonradan Atina ve İskenderiye’de iyi bir eğitim aldı. Hitabet konusundaki yeteneğinden dolayı 2. Yüzyılın önemli hatiplerinden birisi oldu. Mısır’a yaptığı ziyarette Mısır Tanrısı Serapis için yazdığı dua kitabı, Aristides’in eski eseri olarak günümüze ulaştı. 143 yılında yaptığı Roma gezisinde Roma İmparatorluğu’nun değerlerini kutsayan bir dizi hitabette bulundu. Fakat hastalığının ilerlemesi üzerine Smyrna’ya (İzmir) geri dönmek zorunda kaldı.
Aristides’in kalem aldığı 56 nutuktan 3’ü İzmir’le ilgilidir. Aristides’in nutuklarından etkilenen Roma İmparatoru Marcus Aurelius, 177 yılındaki yangında büyük zarar gören İzmir’e Aristides’in isteği üzerine önemli yardımlarda bulundu. Aristides, kronik hastalığına bir çare olarak Bergama Tapınağı’nda antik dünyanın en önemli şifa tanrısı olarak bilinen Asklepius’a sığındı. Aristides, rüya yoluyla Asklepius’tan aldığı tedavi yöntemlerini gün gün kayda geçirdi. Bunların içinde olağan dışı diyetler, lavman, kusma ve soğuk nehirlerde yıkanmak gibi yöntemler de vardı. Aristides, söz konusu kayıtları kullanarak 130 rüya ve 6 bölümden oluşan meşhur Hieroi Logoi (Kutsal öyküler) adlı kitabını yazdı. Kitap, antik dünyanın sağlık çalışmaları ve tapınak tıbbı hakkında önemli bilgiler vermektedir.
Hieroi Logoi, Aristides’in hastalığının tedavisi ve bazı tapınak açılışları için Smyrna’dan Kyzikos’a yolculuk yaptığını ve bu sırada baba ocağı Hadianoi’yi (Orhaneli) de ziyaret ettiğini göstermektedir. Kaynaklar, Aristides’in nerede kaldığı ve hangi kaplıcada tedavi gördüğü konusunda çelişkili olsa da bu gizemli mekânın Sadağı Kanyonu’nda bulunan antik Roma kaplıcası olduğu yüksek ihtimaldir.
Doç.Dr.Celil BOZKURT
