9
0
TARİHİ ROMA ÇEŞMESİNİN İÇLER ACISI HALİ
İnsanlığın paleolitik dönemlerinden günümüze kadar çok farklı uygarlıklara ev sahipliği yapan Dağ Yöresi, sahip olduğu zengin tarihi ve kültürel miras ile dikkat çekiyor. Yöremizin hemen her köyünde Bitinya, Lidya, Roma, Bizans veya Osmanlı medeniyetine ışık tutan kalıntılara rastlamak mümkündür. Bu kalıntıların bir kısmı Uludağ Üniversitesi ve Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne ait kurumlar tarafından tescillenerek kayıt altına alınmıştır.
Fakat salt envanter kaydı yapmak, bu eserlerin korunması veya insanlığın hizmetine sunulması anlamına gelmemektedir. Yapılması gereken, eserlerin tesciliyle birlikte bunların yöre ve ülkemizin tanıtımına açılması ve bir hizmet sektörüne dönüştürülmesidir. Böyle yapılmadığı içindir ki yöremizde buluna pek çok nadide eser, günden güne yok olmaktadır.
Orhaneli’ ye bağlı Fadıl Mahallesi’nde bulunan tarihi bir çeşme, sanatsal yapısı ve tarihi özelliğiyle dikkatleri çekiyor. Malzemenin cinsi, üzerindeki desen ve işlemeler, çeşmenin Roma/Bizans eseri olduğunu göstermektedir. Köylülerin “gâvur çeşmesi” tanımı, bunu teyit eder niteliktedir.
Benzer yapıları, yöremizin başka mahallerinde de görmek mümkündür. Köylüye göre çeşme, yakın bir mahalden sökülerek getirilmiş ve günümüzdeki yerinde yeniden inşa edilmiştir. Uzun yıllar köy halkına hizmet veren çeşme, müştemilatın çökmesiyle birlikten kullanım dışı kalmış ve kaderine bırakılmıştır.
Roma çeşmesi, klasik dikdörtgen şeklinde yapılmış olup aharı Türk çeşmelerine göre oldukça dardır. Çeşme, iki küçük sütun üzerinde yükselen kemerli bir tavandan oluşmaktadır. Kemerin hemen altında Osmanlıca olduğu anlaşılan bir kitabe bulunmaktadır. Fakat kitabe, burada yakılan ateşin isinden kaynaklanan bir ziftlenmeye maruz kaldığı için okunamamaktadır. Kitabenin okunması için yüzeyindeki ziftin bazı kimyasallarla restore edilmesi gerekmektedir.
Çeşmenin en dikkat çekici tarafı, kemerinde ve orta bölümünde bulunan 11 adet yaşam çiçeği sembolleridir. Yaşam çiçeği, Roma sanatında yaygın olarak kullanılan; mükemmelliği ve sonsuzluğu simgeleyen ve bu yönüyle de “tanrı mührü” olarak tanımlanan kadim bir semboldür. “Kutsal geometri” olarak da bilinen yaşam çiçeğini yöremizde özellikle de Harmancık kabristanında bol miktarda görülebilir.
Roma çeşmesi, günümüzde oldukça ihmal edilmiş ve maalesef bir çöplük yığınına dönüşmüş durumdadır. Yetkililer, bu yazıyı bir ihbar kabul edip gereğini ivedilikle yerine getirmelidir. Öncelikle Fadıl Mahallesi Muhtarlığının ufak önlemlerle çeşmeyi koruma altın alıp daha fazla tahrip olmasını önlemelidir. Dağlılar olarak unutmayalım ki, Dağ Yöresinin geleceği, sahip olduğu tarihsel ve kültürel mirasa sahip çıkmakla inşa edilebilir. Tarihimiz, hem geçmişimiz hem de geleceğimizin teminatı hükmündedir
Doç. Dr. Celil BOZKURT
